ورزش و حرکات اصلاحی، به عنوان بخش مهمی از فعالیتهای توانبخشی و فیزیوتراپی، در اصلاح مشکلات حرکتی و تقویت اندامهایی که دچار ضعف یا آسیب دیدگی شدهاند، نقش اساسی دارند. این حرکات، که شامل کشش و تقویت عضلات به شیوهای هدفمند میشوند، برای افرادی که به دلیل آسیبهای وارد به بدن یا الگوهای ناصحیح حرکتی و ایستایی دچار محدودیتهای جسمانی شدهاند، طراحی شده است. با ایجاد تعادل مناسب بین قدرت و انعطافپذیری عضلات، حرکات اصلاحی میتوانند به بهبود وضعیت بدنی، کاهش درد، کاهش احتمال آسیب دیدگی و به طور کلی ارتقاء سطح سلامت کمک قابل توجهی کنند. در این مقاله، به بررسی انواع ورزشها و حرکات اصلاحی و تاثیراتشان بر سلامتی و بهزیستی افراد خواهیم پرداخت تا درک بهتری از اهمیت ادغام آنها در برنامههای تندرستی به دست آوریم
فهرست مطالب
ورزش و حرکات اصلاحی چیست؟
ورزش و حرکات اصلاحی، به مجموعهای از تمرینات خاص اشاره دارند که با هدف بهبود تعادل، تقویت عضلات، رفع انحرافات مفصلی و اصلاح وضعیت بدن انجام میشوند. این تمرینات بصورت علمی برای رفع مشکلات حرکتی نظیر کمردرد، صدمات ناشی از ورزش، اختلالات ناحیه ستون فقرات و سایر بیماریهای مرتبط با مفاصل و عضلات طراحی شدهاند. حرکتهای اصلاحی دارای اقسام مختلفی هستند؛ شامل کششهای استاتیک برای افزایش دامنه حرکتی، تمرینات تقویتی برای ساخت عضلانی قویتر و حرکات پیچیدهتر برای پیشرفت تعادل و هماهنگی عصبی-عضلانی. به کارگیری این تمرینات در الگوی زندگی روزمره، به افراد کمک میکند تا بتوانند وضعیت بدنی خود را حفظ کنند و از شیوع ضعفها یا آسیبهای ناشی از تکرار حرکات غلط، ناهنجاریهای مفصلی یا استرس ناشی از کارهای روزانه پیشگیری کنند. در نهایت، ورزش و حرکات اصلاحی نه تنها به ترمیم و بازگرداندن عملکرد از دست رفته میپردازند بلکه در راستای ارتقاء کیفیت زندگی و دستیابی به یک شیوه زندگی فعال و سالم نیز نقش ایفا میکنند.
انواع حرکات اصلاحی چیست؟
این دسته از حرکات عموماً به چندین دستهبندی اصلی تقسیم میشوند: حرکات کششی که به منظور افزایش دامنه حرکتی و کاهش تنش عضلانی انجام میپذیرند؛ حرکات قدرتی برای تقویت عضلات که به استقامت و پایداری بدن کمک میکنند؛ حرکات تعادلی که تمرکز بر تقویت سیستم پروپریوسپتیو بدن دارند؛ و حرکتهای تنفسی که کمک به بهبود عملکرد دیافراگم و کل سیستم تنفسی میکنند. علاوه بر اینها، ورزشهایی مانند پایلاتس و یوگا نیز به نوعی تمرینهای اصلاحی به حساب میآیند که هم تأثیر آرامشبخش دارند و هم در تعادل و تقویت پوسچر بدنی موثرند. در نهایت، استفاده درست و منظم از این حرکات، میتواند به کاهش درد، پیشگیری از آسیبها و بهبود عملکرد روزانه افراد کمک شایانی نماید. برای تأثیر بیشتر، بهتر است هر فرد بر اساس شرایط جسمانی و نیازهای خاص خود، این حرکات را با راهنمایی متخصصان و فیزیوتراپیستها انجام دهد.
چه کسانی به این حرکات نیاز دارند؟
حرکات اصلاحی برای گروههای متنوعی از افراد از جمله ورزشکاران، کارمندان، سالمندان، بیماران مبتلا به ناهنجاریهای اسکلتی و کودکان و نوجوانان در دوران رشد، ضروری است. ورزشکارانی که مدام در حال انجام حرکات تکراری هستند، برای جلوگیری از آسیبهای ورزشی و افزایش عملکرد، ممکن است به این تمرینها نیاز داشته باشند. کارمندانی که زمان زیادی را پشت میز کار میگذرانند و دچار دردهای مزمن ناشی از وضعیتهای غیر ارگونومیک میشوند، میتوانند از حرکات اصلاحی برای بهبود وضعیت بدنی و کاهش تنشهای عضلانی بهره ببرند. سالمندان به منظور حفظ تعادل و پیشگیری از سقوط، میتوانند با استفاده از این حرکات عملکرد جسمانی خود را افزایش دهند. بیمارانی که از مشکلات اسکلتی-عضلانی رنج میبرند، نیز میتوانند با کمک حرکات اصلاحی به بهبود علائم و بازیابی قدرت عضلانی خود کمک کنند. در مورد کودکان و نوجوانان، این حرکات به رشد صحیح و پیشگیری از ناهنجاریهای احتمالی کمک میکنند. به طور کلی، حرکات اصلاحی، زمانی اثربخشتر هستند که بخشی از برنامه روتین ورزشی شوند و با دقت و تحت نظر متخصصان انجام گیرند، به این ترتیب همه افراد بدون توجه به سن یا سطح فیزیکی میتوانند از فواید آن بهرهمند شوند.
اهمیت حرکات اصلاحی در چیست؟
افراد زیادی در تمام طول روز پشت میز مینشینند؛ چه در محل کار و چه در خانه. در نتیجه، وضعیت بدن به آرامی نامطلوب میشود و دردهایی بهوجود میآیند.
علاوه بر این، بسیاری از ما به اندازه کافی در طول روز حرکت نمیکنیم تا اثرات منفی نشستن را جبران کنیم. این بیتحرکی میتواند منجر به مجموعهای از مشکلات شود، از جمله:
- وضعیت بدنی ضعیف
- سردردهای تنشی
- گردن درد
- کمر درد
- درد شانه
- درد لگن
- زانو درد
این اثرات منفی نه تنها برای کسانی رخ میدهد که سبک زندگی کمتحرکی دارند، بلکه ورزشکاران نیز مستعد درد و اختلال حرکتی هستند چون وقتی ورزش میکنیم و بدن خود را تحت فشار دائمی قرار میدهیم هم تعادل بدن بههم میخورد. مثلا بسیاری از دوندگان نیاز به حرکت اصلاحی گردن رو به جلو دارند.
پس از ارزیابی و شناسایی وضعیت هر فرد، متخصص ورزش اصلاحی یک برنامه سفارشی برای رفع نیازهای خاص هرکس طراحی میکند. ممکن است که ورزش و حرکات اصلاحی شامل تمرینات حرکتی، کششی و تمرینات تقویتی باشند. با حرکات اصلاحی از وضعیت نامطلوب اختلالات حرکتی پیشگیری میشود و مشکلات درمان میشوند.
فواید حرکات اصلاحی چیست؟
این حرکات شامل تمرینات فیزیکی، توانبخشی عضلانی، و تمرینات حرکتی هستند که به بیماران با مشکلات فیزیکی کمک میکنند. یکی از اصلیترین فواید حرکات اصلاحی در این زمینه، بهبود عملکرد حرکتی بیماران است. این تمرینات میتوانند عضلات را تقویت کرده و انعطافپذیری را افزایش داده و در نتیجه، بهبود قابل ملاحظهای در حرکت و عملکرد روزمره فرد داشته باشند.
فیزیوتراپی و توانبخشی از طریق حرکات اصلاحی همچنین میتوانند به کاهش درد و تسکین ناراحتیهای عضلانی و مفصلی کمک کنند. این تمرینات میتوانند منجر به تقویت ساختارهای بدنی شوند و در نتیجه، درمان دردهای مرتبط با مشکلات فیزیکی را فراهم کنند.
علاوه بر این، حرکات اصلاحی در فیزیوتراپی میتوانند بهبود تعادل، کنترل حرکتی و قدرت عضلات را تسهیل کنند. این امر به فرد کمک میکند تا بهترین سطح کارایی و عملکرد فیزیکی خود را به دست آورد و در زندگی روزمرهاش مستقلتر و فعالتر باشد. در نهایت، این تمرینات با ارتقاء کیفیت زندگی و افزایش رضایتمندی بیماران نیز همراه خواهند بود.
مراحل انجام حرکات اصلاحی چیست؟
مراحل مختلفی برای انجام ورزش و حرکات اصلاحی وجود دارد. باید ببینید که هدفتان چیست. برای مثال، ورزشهای اصلاحی پای پراتنزی یا مشکلات دیگر با هم متفاوتاند. بهطور کلی، به ورزشهای موجود برای اصلاح حرکت بخشهای مختلف بدن در زیر توجه کنید:
ورزشهای اصلاحی گردن
با کششهای ملایم گردن شروع کنید، به آرامی سر خود را از این طرف به طرف دیگر خم کنید یا آن را در دایرههای کنترلشده بچرخانید. به تدریج تمرینات ایزومتریک گردن را پیگیری کنید، که در آن فشار ملایمی را با کف دست خود به پیشانی وارد میکنید؛ در حالی که با عضلات گردن خود مقاومت میکنید و قدرت و ثبات در این ناحیه تقویت میشود.
دقت کنید که برای مشکلاتی مانند آسیبدیدگیهای گردن باید به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید و بیگدار به آب نزنید. از ورزشهای اصلاحی افراد دیگر به امید بهبودی استفاده نکنید.
حرکات اصلاحی سرشانه
از این روش برای ورزشهای اصلاحی افتادگی شانه و مشکلات مختلف این بخش از بدن هم استفاده میشود. برای افزایش تحرک شانه و از بینبردن سفتی، کششهایی در این بخش نیاز است.
برای رفع گردی و افتادگی شانهها، باید کتفها را جمع و تیغههای شانه خود را به هم نزدیک کنید. روتین خود را با تمرینات مقاومتی مانند چرخشهای شانه بهسمت بیرون پیش ببرید.
مراقبت از کمر
برای تقویت انعطافپذیری و تحرک در ناحیه کمر هم حرکات مختلفی وجود دارد. برای مثال، دراز کردن یک دست و پای مخالف با حفظ تعادل، برای تقویت عضلات مرکزی و پایین کمر بسیار مناسب است.
حرکات اصلاحی گودی کمر و مشکلات دیگر این بخش از بدن براساس وضعیت هر فرد وجود دارد. ورزشهای اصلاحی برای ستون فقرات میتوانند به بهبود کلی حرکت بدن کمک شایانی کنند.
ورزشهای اصلاحی درد زانو
برای کاهش درد زانو و مشکلات آن هم تمرینات اصلاحی متنوعی وجود دارند. برای مثال، میتوانید پشت خود را صاف و بیحرکت نگه دارید و با قراردادن پاها روی زمین، زانوها را کمی خم کنید. با درگیری ماهیچههای مرکزی، بدن مقاوم و استوارتر میشود.
باسن و شکم را هم بالا ببرید و تا جای ممکن در همان حالت نگه دارید. این حرکت را در حد ۱۰ ثانیه انجام بدهید و البته یادتان باشد که هر حرکتی برای هر درد و هر فردی توصیه نمیشود.
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
چه کسی میتواند حرکات اصلاحی را تجویز کند؟
- مربیان تناسب اندام
- مربیان شخصی آموزشدیده یا همان پرسونال ترینر (personal trainer)
- متخصصان علم ورزش و حرکتشناسی
متخصصان فیزیوتراپی، پزشکان و ورزشکاران حرفهای افرادی هستند که میتوانند حرکات اصلاحی را تجویز کنند. فیزیوتراپیستها با بررسی وضعیت فیزیکی فرد، تمرینات، و رژیم درمانی مناسبی را تدوین میکنند. همچنین، پزشکان و ورزشکاران با دانش علمی و تجربیات خود میتوانند برنامههای تمرینی و حرکات مشخصی را به افراد معرفی کنند تا وضعیت فیزیکی و بهبود عملکرد آنها را بهبود بخشند.
سودمندی هر تمرین اصلاحی به ارزیابی مناسب آن بستگی دارد. اگر کسی کورکورانه و بیبررسی به شما مجموعهای از تمرینات اصلاحی را آموزش میدهد، یعنی در مسیر اشتباهی قرار گرفتهاید.