تنگی کانال نخاعی وضعیتی است که فضای داخل کانال نخاعی که حاوی نخاع و عصبهای مهم است، تنگ شده یا بسته شده است. این موضوع میتواند در ستون فقرات گردن، کمر، یا قسمت پایینی آسیب ببیند. علائم ممکن شامل درد و سنگینی در قسمت تحتانی بدن، مشکلات حرکتی و حسی، درد سیاتیک و کمردرد هستند. تنگی کانال نخاعی علائمی مانند کمردرد یا گردندرد و احساس گزگز در بازوها و پاها ایجاد میکند. این عارضه دلایل مختلفی میتواند داشته باشد اما جای نگرانی نیست؛ چرا که برای رفع آن چندین راه درمانی وجود دارد.
فهرست مطالب
تنگی کانال نخاعی چیست و چه خطری دارد؟
اگر اخیرا به پزشک مراجعه کردهاید و وضعیت تنگی کانال نخاعی برایتان تشخیص داده شده است ، لازم است که اطلاعات درست و دقیقی را نسبت به این موضوع داشته باشید. در توضیح تنگی کانال نخاعی باید گفت که با مشکل کاهش فضای داخل ستوان فقرات، جایی که اعصاب نخاعی قرار میگیرند، مواجه هستیم. این کاهش فضا باعث افزایش فشار بر طناب عصبی نخاع شده که در نتیجه، نازک شدن، تحریک و التهاب اعصاب نخاعی را به همراه دارد.
با توجه به محل و میزان تنگ شدن فضای اعصاب نخاعی در طول زمان، یک عصب نخاعی یا نخاع میتواند فشرده شود و باعث درد، سوزن سوزن شدن، بیحسی یا ضعف در عضلات مختلف بهویژه عضلات حرکتی شود.
شرایط و آسیبهای متعددی میتواند منجر به تنگ شدن کانال نخاعی شود.
تنگی کانال نخاعی میتوانددر هر سنی رخ دهد، اما در افراد بالای 50 سال شایعتر است.
علائم تنگی کانال نخاعی چیست؟
بسته به اینکه تنگی نخاع شما در چه محلی از ستون فقرات ایجاد شده و چقدر شدید است، ممکن است درد، بیحسی، مور مور شدن و احساس ضعف از جمله علائمی باشد که شما در نواحی پشت ران، گردن، بازوها و پاها حس می کنید.
تنگی کانال نخاعی معمولاً به کندی ایجاد میشود. بههمیندلیل، ممکن است برای مدتی هیچ علامتی نداشته باشید، حتی اگر در عکسبرداری اشعهٔ ایکس یا سایر آزمایشات تصویربرداری، ظاهر شود.
تنگی کانال نخاعی در چه نواحی دیده میشود؟
این بیماری معمولاً دو ناحیه از ستون فقرات شما را تحت تأثیر قرار میدهد:
کمر (تنگی ستون فقرات کمری): ستون فقرات کمری شما از پنج استخوان (مهره) در قسمت پایین کمر تشکیل شده است. مهرهای کمری شما که به نامهای L1 تا L5 شناخته میشوند، بزرگترین مهرههای ستون فقرات هستند.
گردن (تنگی ستون فقرات گردنی): ستون فقرات گردنی شما از هفت مهره در گردن شما تشکیل شده است. این مهرهها دارای برچسب C1 تا C7 هستند.
کمر میانی (نخاع قفسه سینه) نیز میتواند تنگی نخاع داشته باشد، اما این از موارد نادر است.
علت تنگی کانال نخاعی چیست؟
تنگی ستون فقرات میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. تغییرات در شیوۀ زندگی یا آسیبهای مختلف در ستون فقرات شما ممکن است باعث باریک شدن کانال نخاعی شما شود.
به صورت کلی میتوانیم علت ایجاد تنگی کانال نخاعی را به دو گروه اصلی تقسیم کنیم:
اکتسابی (بعد از تولد ایجاد میشود)
مادرزادی (با این مشکل متولد میشوند)
جالب است بدانید که تنگی اکتسابی ستون فقرات بسیار شایعتر است. این مشکل، معمولاً از تغییرات «ساییدگی و پارگی» ایجاد میشود که به طور طبیعی در ستون فقرات شما با افزایش سن رخ میدهد. تنها 9 درصد این مشکل، مربوط به مشکلات مادرزادی است.
علل تنگی اکتسابی ستون فقرات چیست؟
رشد بیش از حد استخوان:
هنگامی که غضروف صاف پوشانندهٔ مفاصل فاست (که اتصال دهندهٔ پشت مهرههای مجاور به یکدیگر است) شروع به شکستن میکند، استخوانها شروع به ساییدگی روی یکدیگر کرده و ممکن است منجر به تشکیل یا رشد غیرطبیعی استخوان شود که استئوفیت یا خار استخوانی نامیده میشود. التهاب حاصله و تشکیل استئوفیت میتواند به باریک شدن سوراخهای ستون فقراتی که حامل اعصاب نخاعی است، کمک کند. (فرآیندی که مشابه ایجاد آرتروز است و منجر به بزرگ شدن بند انگشتان دست میشود.)
به بیان دیگر، استئوآرتریت به وضعیت «ساییدگی» میگویند که غضروف مفاصل شما، از جمله ستون فقرات شما را تجزیه میکند. همانطور که غضروف از بین میرود، استخوانها نیز شروع به ساییدگی روی یکدیگر میکنند. در این مرحله، بدن با رشد استخوان جدید، سعی در جبران این مشکل دارد. بنابراین، با رشد بیش از حد استخوان، معمولاً خارهای استخوانی تشکیل میشوند که این خارهای استخوانی از روی مهرههای تا کانال نخاع امتداد مییابند، فضا را تنگ کرده و اعصاب ستون فقرات را فشرده میکند. بیماری پاژه استخوان نیز میتواند باعث رشد بیش از حد استخوان در ستون فقرات شود.
دیسکهای برآمده یا فتق شده:
بین هر مهره، یک بالشتک صاف و گرد (دیسک مهرهای) قرار دارد که بهعنوان ضربهگیر عمل میکند. با افزایش سن، دیسکها خشک و صاف میشوند. ترکخوردن در لبۀ بیرونی دیسکها میتواند باعث شکستن مرکز ژل مانند شود. سپس دیسک برآمده روی اعصاب نزدیک دیسک فشار می آورد.
رباطهای ضخیمشده:
رباطها، نوارهای فیبری هستند که ستون فقرات شما را در کنار هم نگه میدارند. آرتریت میتواند باعث ضخیم شدن رباطها در طول زمان و برآمدگی در کانال نخاعی شما شود.
شکستگیها و آسیبهای ستون فقرات:
استخوانهای شکسته یا دررفته در مهرههای شما یا نزدیک ستون فقرات میتواند فضای کانال نخاع را تنگ کند. التهاب ناشی از صدمات در نزدیکی ستون فقرات نیز میتواند مشکلاتی ایجاد کند که باعث دردسر شما شود.
کیستها یا تومورهای نخاعی:
رشد در طناب نخاعی یا بین نخاع و مهرهها نیز میتواند کانال نخاعی شما را تنگ کند.
تنگی کانال نخاعی چه عوارضی دارد؟
همانطور که گفتیم، تنگی کانال نخاعی باعث ایجاد مشکلات مختلفی میشود. بهطور کلی، علائم تنگی کانال نخاعی، کمر درد و پادرد و یا به اصطلاح، دردهای سیاتیک است. در اکثر افراد این درد در ناحیه کمر آنها مشاهده شود.
اگر علائمی از درد را در کمر خود حس میکنید، حتما آن را با دکتر خود در میان بگذارید. درد ناسی از تنگی کانال نخاعی از باسن شما شروع شده و تا پایین ساق پا کشیده میشود.
حتی این درد ممکن است تا پای شما ادامه پیدا کند. احساس سنگینی در پاها، که ممکن است منجر به گرفتگی در یک یا هر دو پا شود.
بی حسی یا سوزن سوزن شدن (“سوزن و سوزن”) در باسن، ساق یا پا از جمله دیگر علائم تنگی کانال نخاعی است که باید بررسی شود.
دردی که با ایستادن طولانی مدت، راه رفتن یا پیادهروی در سراشیبی بدتر میشود.
دردی که با خمشدن به جلو، راه رفتن در سربالایی یا نشستن کاهش مییابد.
گردن درد نیز در موارد بسیار در بررسی تنگی کانال نخاعی مشاهده شده است.
بی حسی یا سوزن سوزن شدن در بازوها و دستها میتواند نشان از تنگی کانال نخاعی باشد که باید آن را بررسی کرد.
اگر احساس ضعف یا کلافگی در بازو و یا دستهای خود داشتید، حتما آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
بروز مشکلات تعادلی نیز از جمله علائم تنگی کانال نخاعی است. کاهش عملکرد دستان شما میتواند نشانی از وجود تنگی کانال نخاعی و فشار بر طناب عصبی شما باشد.
به عنوان مثال مشکل در نوشتن یا بستن دکمۀ پیراهن میتواند علائم هشداری باشد که بهتر است به آن توجه کنید.
آیا درمان تنگی کانال نخاعی امکان پذیر است؟
اگر پزشک شما پس از معایتهٔ عارضهٔ تنگی کانال نخاعی را تایید کرد، جای نگرانی نیست چرا که راههای درمانی متعددی برای این مشکل وجود دارد.
درمان دارویی
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی بدون نسخه (NSAIDs) میتوانند به تسکین التهاب و تسکین درد ناشی از تنگی کانال نخاعی کمک کنند. اگر پزشک شما این دارو را برایتان تجویز کرده است، حتماً با او خود صحبت کنید تا در مورد مشکلات احتمالی طولانی مدت مصرف این داروها بدانید. پزشک شما همچنین ممکن است داروهای تجویزی با خواص تسکین درد را توصیه کند که شامل داروهای ضد تشنج به نام گاباپنتین یا داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین باشد. اگر گرفتگی یا اسپاسم عضلانی دارید، شل کنندههای عضلانی ممکن است کمک کنند.
فیزیوتراپی:
برای کاهش مشکلات ناشی از تنگی کانال نخاعی، فیزیوتراپیستها با شما همکاری خواهند کرد تا با یک برنامۀ تمرینی سالم توان لازم را بدست آورید و تعادل، انعطافپذیری و ثبات ستون فقرات خود را بهبود ببخشید.
تقویت عضلات پشت و شکم، ستون فقرات شما را انعطافپذیرتر میکند. فیزیوتراپیستها میتوانند به شما یاد بدهند که چگونه به گونهای راه بروید که کانال نخاعی شما را باز کند، که این مورد میتواند به کاهش فشار روی اعصاب شما کمک قابلتوجهی کند.
تزریق استروئید:
تزریق کورتیکواستروئید در فضای اطراف اعصاب نخاعی تحت فشار، ممکن است به کاهش التهاب، درد و تحریک آن کمک کند.
جراحی برای تنگی کانال نخاعی
تنگی نخاع پیچیده است و ستون فقرات شما ناحیۀ ظریفی است. بههمیندلیل، پزشکان، جراحی را تنها در صورتی در نظر میگیرند که همۀ گزینههای درمانی دیگر مؤثر واقع نشده باشند.
انواع جراحی ستون فقرات عبارتند از:
لامینکتومی (جراحی رفع فشار): این نوع جراحی، شایعترین نوع جراحی برای تنگی نخاع است. این جراحی شامل برداشتن لامینا است که بخشی از مهرۀ شماست. جراح ممکن است برخی از رباطها و خارهای استخوانی را نیز بردارد. این روش فضای بیشتری را برای نخاع و اعصاب شما ایجاد میکند.
لامینوتومی: این یک لامینکتومی جزئی است. جراح تنها بخش کوچکی از لامینا را برمیدارد – ناحیهای که بیشترین فشار را بر عصب وارد میکند.
لامینوپلاستی: این جراحی فقط برای گردن شماست (تنگی ستون فقرات گردنی). جراح بخشی از لامینا را برمی دارد تا فضای بیشتری برای کانال فراهم کند. آنها از صفحات و پیچهای فلزی برای ایجاد یک پل لولایی در سراسر ناحیهای که استخوان را جدا کردند، استفاده میکنند.
فورامینوتومی: فورامن ناحیهای در مهرههای شماست که ریشههای عصبی از آنجا خارج میشوند. این روش شامل برداشتن استخوان یا بافت در این ناحیه است تا فضای بیشتری برای ریشه های عصبی فراهم شود.
اسپیسرهای فرآیند بین خاری: این یک جراحی کمتر تهاجمی برای برخی از افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی کمری است. جراح، فاصلههایی را بین استخوانها قرار میدهد که از پشت هر مهره امتداد مییابند که فرآیندهای خاردار نامیده میشوند. فاصلهدهندهها کمک میکنند مهرههای شما از هم دور باشند و فضای بیشتری برای اعصاب ایجاد کنند.
فیوژن ستون فقرات: پزشکان متخصص، از همجوشی ستون فقرات به عنوان آخرین گزینه استفاده میکنند. آنها فقط در صورتی این موضوع را در نظر میگیرند که شما درد عصبی ناشی از تنگی کانال نخاعی داشته باشید، ستون فقرات شما پایدار نباشد و سایر درمانها کمکی نکرده باشند. جراحی فیوژن ستون فقرات به طور دائم دو مهره را به هم متصل میکند.
تنگی کانال نخاعی میتواند اختلال در زندگی روزمرۀ شما ایجاد کند. از آنجایی که بیشتر علل تنگی کانال نخاعی شرایط «ساییدگی و پارگی» طبیعی مرتبط با سن است، نمیتوان به طور کامل از تنگی نخاع جلوگیری کنید. اما میتوانید اقدامات خاصی را برای حفظ سلامت ستون فقرات خود انجام دهید. این اقدامات ممکن است به کاهش خطر یا کاهش پیشرفت تنگی نخاع کمک کنند.
بنابراین، همراه سلامت ستون فقرات خود را پایش کنید و با داشتن علائمی مشابه، با پزشک خود مشورت کنید.
