زانو، به عنوان بزرگترین مفصل در بدن انسان، دارای ساختار پیچیده‌ای است. این مفصل، بیشترین احتمال آسیب دیدگی را داراست و یکی از مشکلات شایع آن، صدا دادن و تق تق زانو در هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند نشستن، بلند شدن، راه رفتن و ورزش است. برای دانستن دلیل این عارضه، نیاز است به این نکته توجه کنیم که این مسئله مربوط به تغییراتی است که با گذر زمان در ساختار زانو رخ می‌دهد. با افزایش سن، غضروف زانو تغییراتی می‌کند و شکل آن تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این تغییرات باعث ایجاد صدای خاصی می‌شود که هنگام حرکت زانو، مانند کلیک، قابل شنیدن است. افزون بر این، حضور حباب‌های گاز در اطراف مفصل زانو نیز می‌تواند به تولید صداهایی شبیه به خرد شدن یا تق تق منجر شود. این حباب‌ها در مایع مفصلی زانو وجود دارند و با حرکت زانو، از بین می‌روند. گاهی اوقات، فشار زیاد به مفصل زانو منجر به ساییدگی آن می‌شود که باعث ایجاد صداهای تق تق یا ساییدگی می‌شود. برخی از این صداها طبیعی بوده و نیاز به نگرانی ندارند، اما در صورتی که با درد، تورم یا مشکلات دیگر همراه شوند، توصیه می‌شود به پزشک ارتوپد مراجعه کرده و وضعیت را بررسی کنید.
انواع صدا دادن زانو
گاهی اوقات، صدا دادن زانو بدون حس درد و ناراحتی رخ می‌دهد، در حالی که در موارد دیگر، این صداها پس از آسیب دیدگی زانو ظاهر می‌شوند. هر نوع صدا دادن زانو ویژگی‌های خاص و علائم منحصر به فردی دارد؛ بنابراین، مهم است که با انواع مدل‌های صدا دادن زانو آشنا شوید.
صدا دادن زانو بدون درد و ناراحتی
برخی افراد ممکن است در هنگام راه رفتن و حرکت، صدایی از زانوهای خود بشنوند، اما در عین حال دردی احساس نکنند. اگر زانوها صدا دهند اما هیچ دردی نداشته باشید، نیازی به نگرانی نیست، همه چیز تحت کنترل است!
صدا دادن زانو بعد از آسیب‌دیدگی مفصل زانو
اگر زانو به دلیل آسیب‌دیدگی ناشی از زمین خوردن، ضربه در حین ورزش یا تصادف مجروح شده باشد، حرکت زانوها ممکن است با صدا و درد همراه شود. این صدا ناشی از چرخش و حرکت نادرست زانو است که درد و ناراحتی ایجاد می‌کند. به‌علاوه، افرادی که دویدن‌های طولانی مدت انجام می‌دهند، ممکن است در اثر پارگی منیسک زانو با صدای زانو مواجه شوند.
صدا دادن زانو بدون آسیب‌دیدگی مفصل زانو
گاهی اوقات، زانوهای شما هیچ‌گونه آسیب و صدمه‌ای نخورده است، اما به علت ابتلا به بیماری‌های خاص مانند روماتیسم مفصلی، آرتروز زانو، نرمی غضروف کشکک زانو و غیره، ممکن است زانوها صدا دهند.
علت صدا دادن مفاصل در نوزادان
گاهی والدین نگران می‌شوند و به دنبال علت صدا دادن مفاصل در نوزادان خود می‌گردند. باید گفت که صدا دادن مفاصل در نوزادان اغلب به دلیل کشیده شدن تاندون روی استخوان ایجاد می‌شود و مسئله نگران‌کننده‌ای نیست. این موضوع با گذشت زمان و رشد نوزاد به طور طبیعی برطرف می‌شود. اگر والدین در ناحیهٔ لگن نوزاد صدای خاصی را می‌شنوند، ممکن است نگرانی‌های آنان منطقی باشد. در این صورت، توصیه می‌شود نوزاد را نزد پزشک ارتوپد ببرند تا او را معاینه کند و موضوعات مهمی از جمله دررفتگی لگن به صورت مادرزادی را در نظر بگیرد. این اقدام به اطمینان از سلامت و تشخیص صحیح مسائل نوزاد کمک خواهد کرد.
علت‌ها و دلایل صدا دادن تق تق زانو
- حباب‌های گاز: یکی از مهم‌ترین دلایل صدا دادن زانوها، جمع شدن حباب‌های گاز در داخل مفصل زانو است. این حباب‌ها با ترکیدن صدای تق تق را ایجاد می‌کنند. تغییر فشار در مفصل زانو ممکن است باعث تشکیل حباب‌های هوا شود. زمانی که شما حرکت می‌کنید، یک تاندون یا رباط بیش از حد کشیده می‌شود و این باعث ایجاد صدا می‌شود، که در علم پزشکی به این پدیده «کویتیشن» گفته می‌شود و خطری برای مفصل ندارد.
- تغییر شکل غضروف زانو: غضروف زانو با گذر زمان تغییر شکل می‌دهد. با افزایش سن، ظاهر غضروف نامتقارن می‌شود و زمان ایستادن یا چمباتمه زدن، زانو باعث شنیدن صدای قرچ قرچ می‌شود.
- زانوی دوندگان: سندروم زانوی دونده یا درد در استخوان کشکک زانو، یکی از علل صدا دادن زانو است. این مشکل بیشتر در افراد دونده رایج بوده و ممکن است به عنوان یک مسئلهٔ ناخوشایند شناخته شود.
- گرفتگی رباط‌ها: وقتی رباط زانو دچار گرفتگی شود، صدای خاصی از مفصل زانو شنیده می‌شود. رباط‌ها بافتی هستند که یک استخوان را به استخوان مجاور متصل می‌کنند.
- آرتروز زانو: آرتروز زانو با افزایش سن احتمالاً افزایش می‌یابد. این بیماری باعث نازک شدن غضروف استخوان و با ساییدگی استخوان‌ها به یکدیگر، صدای خاصی از مفصل زانو به همراه درد ایجاد می‌شود.
- آسیب‌دیدگی یا پارگی تاندون زانو: اگر صدای زانو همراه با درد و ورم باشد، ممکن است رباط و تاندون آن آسیب دیده باشد.
- ساییدگی بین کشکک زانو و استخوان ران: این مشکل باعث صدا دادن زانو می‌شود، به خصوص در ورزشکارانی که دویدن‌های طولانی مدت را تجربه می‌کنند، بسیار شایع است. اگر بعد از انجام منظم ورزشهایی مانند فوتبال، دو یا تنیس زانوهایتان صدا می دهد، بهتر است این مورد را در نظر داشته باشید.
- پارگی منیسک زانو: پارگی منیسک زانو نیز از دیگر دلایل صدا دادن زانو می‌باشد و با درد و ورم همراه است. منیسک زانو، حلقه های غضروفی شکل شبیه به حرف C در زبان انگلیسی هستند که در دو طرف زانو قرار می گیرند و حرکت راحت زانو را راحت تر می کنند. پیچش ناگهانی زانو یا فشار به زانو باعث پارگی منیسک زانو می شود.
- در رفتگی زانو: وقتی استخوان‌های زانو از مکان اصلی خود خارج می‌شوند، رباط‌های اطرافش پاره می‌شود و صدای آزاردهنده‌ای از زانو شنیده می‌شود.
راه‌های پیشگیری از صدا دادن زانو
عدم تحرک و عدم استفاده از عضلات پا می‌تواند منجر به ضعیف شدن این عضلات می‌شود و پادرد و زانو درد گریبان‌گیر شما خواهد شد. برای جلوگیری از صدا دادن زانو و مچ پا، تقویت عضلات اطراف زانو از جمله عضلهٔ چهار سر ران، عضلهٔ همسترینگ و سایر عضلات اطراف زانو بسیار حائز اهمیت است. انجام تمریناتی مانند کشش ران در حالت ایستاده، حرکت لانچ به صورت ایستاده، ماساژ قسمت جلویی ران با رول فومی، تقویت ران، حرکت ورزشی اسکات، کشش عضلهٔ ساق پا و تمرینات فیزیوتراپی از بهترین روش‌ها برای تقویت زانو و پیشگیری از صدا دادن زانو هستند.
درمان صدا دادن زانو
برای درمان صدا دادن زانو، روش‌های متعددی وجود دارد که از بهترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. کاهش درد و تورم با یخ:
یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش درد و تورم زانو، استراحت زانوها و قرار دادن یخ بر روی آنها است. پس از استفاده از یخ، پاهایتان را بالا نگه دارید. این چرخه را به مدت چند روز تکرار کنید.
2. استفاده از بانداژهای کشی:
با استفاده از بانداژهای کشی، فشار کمی به مفصل زانو وارد می‌کنید که از تورم و خونریزی بیشتر جلوگیری می‌کند.
3. استفاده از داروهای ضد التهاب:
مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن، می‌تواند در کاهش درد موثر باشد.
4. تقویت زانو با حرکات کششی:
انجام فیزیوتراپی و حرکات کششی می‌تواند باعث تقویت عضلهٔ چهارسر ران و عضلهٔ همسترینگ شود، که به کاهش صدا دادن زانو کمک می‌کند.
5. جراحی ارتوپدی زانو:
در صورتی که مشکل صدا دادن زانو به دلیل پارگی مینیسک، پارگی رباط صلیبی قدامی یا پارگی رباط جانبی داخلی باشد، پزشک ممکن است عمل جراحی زانو را توصیه کند.
ورزش‌های مناسب برای درمان صدا دادن زانو
تمریناتی مانند بلند کردن پا، حلقهٔ همسترینگ، اسکات دیواری و استپ آپ برای بهبود کریپتوس زانو مفید هستند.
- حلقهٔ همسترینگ (HAMSTRING CURL) تقویت عضلات زانو
این تمرین به تقویت عضلات همسترینگ کمک می‌کند. برای اجرای این حرکت، پاهای خود را باز کنید و یکی از زانوها را خم کرده و پاشنهٔ پا را به سمت باسن بلند کنید. سپس کمر را پایین بیاورید و این حرکت را 10 تا 15 بار برای هر پا تکرار کنید.
- بلند کردن پا در حالت خوابیده درمان صدا دادن زانو
این تمرین برای تقویت عضلات چهار سر ران و گروه عضلانی جلوی ران که در گسترش زانو نقش دارند، مفید است. برای انجام این حرکت، پاهای خود را صاف کنید و زانوهایتان را به آرامی خم کنید و چند ثانیه در همین وضعیت بمانید. سپس پا دیگر را بلند کنید. این حرکت را 10 تا 15 بار برای هر پا تکرار کنید.
- پل زدن (BRIDGING) تمرینات ورزشی برای تقویت زانو
به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کرده و پاها را روی زمین قرار دهید. عضلات شکم و کف لگن خود را سفت کنید. به پاهای خود فشار دهید و باسن خود را چند اینچ از زمین بلند کنید. تیغه‌های شانهٔ خود را در تماس با سطح نگهدارنده نگه‌دارید. در حالی که به آرامی باسن خود را پایین می‌آورید، عضلات باسن را سفت کنید. این حرکت را تکرار کنید.
- پلانک(PLANK) تمرین ورزشی برای درمان صدا دادن زانو
طوری روی زمین قرار بگیرید که گویی می‌خواهید فشاری انجام دهید. می‌توانید حرکت را طوری تغییر دهید که به‌جای دست‌هایتان روی ساعد خود قرار بگیرید (خم شده) یا به‌جای اینکه تمام بدنتان را کشیده و پایین‌تنه‌تان را با انگشتان پا نگه دارید، از روی زانو پلانک کنید. 20 ثانیه نگه‌دارید. آرام باشید و این حرکت را تکرار کنید.
- اسکوات دیواری (WALL SQUAT) ورزشی برای درمان صدا دادن زانو
این ورزش نیز برای تقویت عضلات چهار سر ران و همسترینگ مناسب است. برای انجام این حرکت، پشت خود را به دیوار نگه‌دارید و زانوهای خود را به زاویهٔ 90 درجه خم کنید. پاهایتان را صاف نگه‌دارید و در این حالت چند ثانیه بمانید. این حرکت را 10 تا 15 بار تکرار کنید.
- استپ آپ (STEP UP) تمرین برای تقویت زانو
این تمرین برای تقویت عضلات چهار سر ران، همسترینگ، باسن، تعادل و هماهنگی مناسب است. برای اجرای استپ‌آپ، در مقابل یک پله یا سطح مشابه ایستاده و با یک پا روی پله بروید. سپس با پا دیگر همین کار را تکرار کنید. این حرکت را 10 تا 15 بار برای هر پا انجام دهید.
جمع‌بندی
در این مقاله، به بررسی کریپتوس زانو و راه‌های تقویت عضلات زانو پرداخته شده است. صدا دادن زانو ممکن است از عوامل مختلفی ناشی شود، از جمله بیماری‌های مشترک مانند استئوآرتریت یا مسائل مرتبط با آسیب‌ها و منیسک. تمرینات ورزشی مختلفی وجود دارند که می‌توانند به تقویت عضلات زانو و بهبود کریپتوس زانو کمک کنند. اگر شما با مشکلات زانویی دست و پنجه نرم کرده‌اید یا قصد انجام تمرینات دارید، توصیه می‌شود که با پزشک یا مربی ورزشی خود مشورت کنید. انجام تمرینات مناسب و پیگیری درمان‌های پزشکی می‌تواند به بهبود وضعیت زانوهای شما کمک کرده و صدا دادن زانو را کاهش دهد. امیدواریم که این مقاله به بهبود وضعیت سلامتی شما کمک کند و از ادامهٔ مسیر بهبودی لذت ببرید.
